مفهوم و اجرای ISO 26000 برای شرکت‌ها- استاندارد جهانی مسئولیت اجتماعی
ISO 26000 یک استاندارد بین المللی است که هدف آن ارائه راهنمایی در مورد چگونگی مسئولیت پذیری اجتماعی شرکت‌ها است. طیف وسیعی از موضوعات، از حقوق کار گرفته تا مسئولیت محیط زیستی را در بر می‌گیرد. این استاندارد برای سازمان‌ها و شرکت‌هایی طراحی شده است که می خواهند شیوه‌های مسئولیت اجتماعی را در عملیات و در زنجیره تامین خود پیاده کنند.
مقدمه و معرفی
ISO 26000 مسئولیت اجتماعی را اینگونه تعریف می کند: «مسئولیت یک سازمان در قبال تأثیرات تصمیمات و فعالیت‌هایش بر جامعه و محیط زیست از طریق رفتار شفاف و اخلاقی که:
- به توسعه پایدار از جمله سلامت و رفاه جامعه کمک می‌کند.
- انتظارات ذینفعان را در نظر می‌گیرد.
- مطابق با قوانین قابل اجرا و سازگار با هنجارهای بین المللی رفتار است.
- در سراسر سازمان یکپارچه شده و در روابط آن تمرین می‌شود.»
ISO 26000 ارزش‌های کلیدی را ترسیم می‌کند که به عنوان ریشه‌های رفتار مسئولیت پذیر اجتماعی در نظر گرفته می‌شود. همچنین 7 موضوع اصلی را برای کار در ارتباط با عملیات سازمان ارائه می‌دهد. برای آشنایی بیشتر با اصول و ارزش‌های این استاندارد و چیستی آن پیشنهاد می‌شود به مقاله‌ای که پیش از این در ندای توسعه انتشار داده شده است مراجعه کنید.
مطالعه بیشتر: استاندارد جهانی مسئولیت اجتماعی iso ۲۶۰۰۰ چیست و چگونه می توان از آن استفاده کرد
در این مقاله به نحوه اجرا و گام‌های مهم در اجرای این استاندارد پرداخته خواهد شد.
اجرای ISO 26000
ISO 26000 منبع باز است، یعنی برای استفاده همه در دسترس است و بر اساس نیازها و زمینه‌های کاربر قابل تنظیم است. ISO 26000 برای کار در تمام زمینه‌های سازمانی و فرهنگی، در هر کشور یا منطقه‌ای طراحی شده است. در بخش عملیاتی، هیچ گواهینامه یا الزامات خاصی وجود ندارد و همچنین هیچ جدول زمانی خاصی وجود ندارد. سازمان‌ها می‌توانند از پیشنهادهای استاندارد برای اجرای خط‌مشی مسئولیت اجتماعی به دلخواه و در جدول زمانی مناسب خود استفاده کنند.
مراحل اجرای خط مشی مسئولیت اجتماعی با دستورالعمل ISO 26000 ممکن است بسته به استراتژی و اهداف تعریف شده توسط شرکت‌ها متفاوت باشد. با این حال، این فرآیند را می‌توان به طور کلی به 8 مرحله تقسیم‌بندی کرد:
1. درک کامل از استاندارد و چارچوب ISO 26000
شرکت‌ها می‌توانند از بسیاری از منابع موجود برای آموزش مدیران و کارکنان استفاده کنند تا اطمینان حاصل کنند که رفتارهای مسئولیت‌پذیر اجتماعی در سرتاسر سازمان اجرا شده و در کسب‌وکار روزانه ادغام می‌شوند.
2. انجام تجزیه و تحلیل تشخیصی/منظر موقعیتی
شرکت‌ها:
- بررسی کنند که مسئولیت اجتماعی برای آنها چه معنایی دارد.
- وضعیت خود را برای هر یک از هفت موضوع اصلی ISO 26000 ارزیابی و مسائل مهم را شناسایی کنند.
- اهمیت هر موضوع اصلی را برای کسب و کار، چشم انداز و استراتژی بلندمدت خود تعریف کنند.
3. شناسایی مسائل مربوطه
7 موضوع اصلی در مجموع شامل 37 موضوع است. همه 37 موضوع خاص، شامل تمامی شرکت‌ها نخواهد بود. برای هر موضوع، استاندارد دستورالعمل‌ها و استراتژی‌های اجرایی مناسبی را برای شرکت‌ها ارائه می‌کند تا وضعیت فعلی خود را ارزیابی و اهداف قابل دستیابی را برای بهبود تعیین کنند.
4. شناسایی و مشارکت ذینفعان
ISO 26000 ذی‌نفع را به عنوان “فرد یا گروهی که در هر تصمیم یا فعالیت یک سازمان علاقه مند است” تعریف می‌کند. دسته‌های ذینفعان شامل کارگران، مشتریان، خریداران، مصرف کنندگان، مالکان، سرمایه گذاران، مقامات دولتی، ساکنان جامعه و تامین کنندگان است.
شرکت‌ها باید در مورد اینکه چگونه می‌توانند با ذینفعان خود به بهترین شکل همکاری کنند، مذاکرات و بحث‌های دوجانبه داشته باشند. که می‌تواند پیچیده‌ترین بخش فرآیند باشد، بنابراین مهم است اطمینان حاصل کنید که:
- سعی نکنید در ابتدا همه ذینفعان را در مورد همه مسائل درگیر کنید.
- موضوعات اصلی و ذینفعان مرتبط را اولویت‌بندی کنید.
- تمرکز بر حوزه‌هایی که شرکت‌ها و ذینفعان آنها می‌توانند به‌طور واقع‌بینانه‌تر با هم در محدوده منابع هر نهاد(شرکت / سازمان) حرکت کنند.
5. طرح‌های بهبود
بر اساس شناسایی و تحلیل‌های انجام شده، شرکت‌ها:
- نقاط ضعف فعلی و علل آنها را شناسایی کنند.
- منابع مورد نیاز برای غلبه بر نقاط ضعف را شناسایی کنند. مانند: زمان، پول، شرکا و غیره.
- یک جدول زمانی و برنامه اقدام ایجاد کنند.
- همیشه تأثیرات تغییرات را در نظر بگیرند.
6. گزارش عمومی
این استاندارد توصیه می‌کند که در فواصل زمانی مناسب، کاربران عملکرد خود را در زمینه مسئولیت اجتماعی به ذینفعان متاثر گزارش دهند. این استاندارد پیشنهاد می‌کند که گزارش باید شامل موارد زیر باشد:
- توصیف صادقانه و دقیق از وضعیت فعلی.
- اطلاعات در مورد اهداف و عملکرد در موضوعات اصلی و مسائل مربوط به مسئولیت اجتماعی.
- اطلاع رسانی در مورد چگونگی و زمان مشارکت ذینفعان در گزارش.
- تصویری منصفانه و کامل از عملکرد، از جمله دستاوردها و کمبودها، و نحوه رسیدگی به این موارد.
زمانی که شرکت‌ها گزارش‌هایی را برای انتقال تعهدات، سرمایه‌گذاری‌ها، اقدامات و پیشرفت خود به سمت ابتکارات مسئولیت‌پذیر اجتماعی تهیه می‌کنند، این گزارش اغلب به عنوان گزارش مسئولیت اجتماعی شرکت یا گزارش CSR نامیده می‌شود. چنین گزارش CSR می تواند سایر استانداردها و چارچوب های گزارش CSR را نیز در نظر بگیرد.
به عنوان مثال، ابتکار گزارشگری جهانی (GRI)، یک سازمان غیردولتی که برای توسعه و مدیریت چارچوب گزارش دهی پایداری ایجاد شده است و راهنمایی‌هایی را در مورد نحوه استفاده از دستورالعمل های GRI G4 در ارتباط با استاندارد ISO 26000 ارائه می‌دهد.
7. ارتباط
شرکت‌ها باید با شفافیت در مورد مسئولیت اجتماعی به عنوان بخشی از گفتگوی مستمر بین شرکت و اکوسیستم آنها ارتباط برقرار کنند.
8. ادعای اعتبار
از آنجایی که ISO 26000 برای اهداف صدور گواهینامه نیست، سازمان بین المللی استاندارد نسبت به هر گونه استفاده از نام “ISO 26000” که می تواند به این معنی باشد که یک سازمان یا شرکت دارای گواهینامه استاندارد شده است یا نیاز به دریافت گواهینامه دارد، بسیار حساس است.
ISO توصیه می کند که شرکت‌ها بگویند:
“[نام تجاری] ISO 26000 را به عنوان یک سند مرجع که راهنمایی در مورد مسئولیت اجتماعی ارائه می‌دهد، به رسمیت می‌شناسد.”
ویا
“[نام کسب و کار] از ISO 26000 به عنوان راهنما برای ادغام مسئولیت اجتماعی در ارزش‌ها و اقدامات ما استفاده کرده است.”
راهنمایی از خارج مجموعه
شرکت‌ها و سازمان‌ها می‌توانند برای صرفه جویی در وقت و هزینه از تجارب و دانش مشاوران و متخصصان از خارج از مجموعه خود بهره برند. ندای توسعه با دانش و تجربه بین المللی و نگاه بومی به مسائل آماده است تا شما را در پیاده‌سازی و استفاده از این استاندارد همراهی کند.
کتاب مسئوليت اجتماعی و خير همگانی – راهنما: استاندارد ملی ايران – 22910
کتاب “مسئولیت اجتماعی و خیر همگانی” به همت موسسه عالی پژوهش تامين اجتماعی و سازمان ملی استاندارد ايران به عنوان راهنمایی جامع برای فهم و پیاده‌سازی مسئولیت اجتماعی است و شامل بحث‌های عمیق در باب مفاهیم، تاریخچه، ویژگی‌ها و چالش‌های مسئولیت اجتماعی است و بر استراتژی‌های عملی برای اندیشه‌ورزی و اجرای مفهوم مسئولیت در ساختارهای مختلف تاکید می‌کند. این استاندارد تلاش می‌کند تا با ارائه دیدگاه‌های اجرایی و کاربردی، بر ضرورت اقدامات متعهدانه و پاسخگو در عرصه‌های گوناگون تأکید نموده و در نهایت، به بهبود عملکرد در راستای ایفای مسئولیت‌های اجتماعی کمک کند.
خانم ندا کردونی، دکترای حقوق بین‌الملل، مدیرعامل مجموعه ندای توسعه و اولین دارنده گواهینامه تخصصی تنظیم گزارش پایداری از سازمان ۲۰۲۱ GRI در ایران به عنوان یکی از اعضا در تیم حقوقی این استاندارد همکاری داشته‌اند.
